Verslag experimenten storytelling bij gemeenten in transitie
De Torteltuin, Stokrozen, De beek die omhoog stroomt, Mooier aan de IJssel, Cocreatie, een leerweg. Vijf verhalen, vijf experimenten met de rijke mogelijkheden van storytelling, vijf gemeenten.
Dit is het verslag van de vijf experimenten met storytelling voor gemeenten in transitie:
Experimenteren met het nieuwe samenspel van overheid en samenleving >>.
Samenvatting experimenten storytelling en transitie
De provincie Overijssel wil met het programma Overijssels Bestuur 20XX de kracht van de samenleving en een duurzame kwaliteit van het openbaar bestuur in en voor Overijssel versterken. Uit de collegeakkoorden van 2014 blijkt dat participatie van groot belang is voor de komende bestuursperiode voor gemeenten. Gemeenten realiseren zich dat een nieuw samenspel met samenleving nodig is en zijn op zoek naar nieuwe visies en werkwijzen. Vijf gemeenten waren bereid om hun eigen ontwikkeling in het nieuwe samenspel te delen en er samen met de provincie experimenten van te maken.
Nieuw verhaal voor een overheid in transitie
In deze experimenten blijkt dat er een nieuw verhaal ontstaat over het veranderende samenspel tussen overheid en samenleving. De avonturen van de Torteltuin zijn illustratief voor dit nieuwe samenspel. De overheid heeft drie benaderingen in haar relatie met de samenleving: de benadering van de legitimiteit, markt en samenleving. Oftewel, de overheid werkt met regels, met geld of met relaties. De combinatie van de benadering van de markt en legitimiteit is de systeemwereld van de overheid. De benadering van de samenleving werkt met de leefwereld van inwoners. De afgelopen decennia zijn de benadering van markt en legitimiteit dominant geworden binnen de overheid. De neiging bestaat om met de systeemwereld regie en controle te hebben. Daarmee is de benadering van de samenleving onder druk komen te staan.
De experimenten in de vijf gemeenten laten zien dat de lokale overheid volop bezig is met het versterken van de benadering van de samenleving en met de kanteling van systeem- naar leefwereld. De benadering van de samenleving kan de overheid versterken door aandacht te geven aan haar grondbeginselen: samenwerken rond een inhoudelijk doel, met relaties werken en tenslotte kwetsbaarheid en tragiek aanvaarden.
Werken met relaties
Het nieuwe samenspel krijgt volop vorm bij gemeenten. De grondbeginselen van de benadering van de samenleving geven een grondtoon aan een nieuwe manier van werken. Het is werken met relaties. Met kleinschalige experimenten om samen te ontdekken met een exploratieve strategie vinden de gemeenten vrije ruimte voor het nieuwe samenspel. Uitvoerend professionals kunnen in de situatie werken en maatwerk bieden met contextgebonden werken. De basishouding is meedoen aan de samenleving als overheidsparticipatie. Gemeenten zijn voortdurend aan het leren hoe op een andere manier te werken en geven vorm aan een andere dynamiek in de rollen binnen de gemeente.
De veranderingen gaan stap voor stap, glippen soms langs de formele structuren heen, geven mensen hoop en energie, lopen niet zoals verwacht en laten soms verrassende resultaten zien.
Storytelling om met relaties te werken
Storytelling vormt een taal en een manier van werken die bij uitstek geschikt is voor de benadering van de samenleving en de dynamiek van het nieuwe samenspel tussen overheid en samenleving. Verhalen verbinden mensen, nodigen uit tot verandering en bieden informatie over de leefwereld van mensen. De kanteling van systeem- naar leefwereld vraagt om het weefsel van de samenleving te voeden met aandacht voor de verschillende perspectieven, verlangens en het onvermijdelijke onvermogen. Storytelling helpt om te luisteren, echt contact te maken en nieuwe coalities aan te gaan.
Waarderend nieuwsgierig zijn
Soms lijken de veranderingen ongelofelijk snel te gaan, als bijvoorbeeld alle coalitieakkoorden spreken over een nieuwe samenspel tussen overheid en samenleving. Soms lijken ze tergend langzaam te gaan met bijvoorbeeld een nieuwe functie als ideeënmakelaar die al vijf jaar bestaat en deze vijf experimenten waar we een jaar mee bezig zijn geweest.
Waarderend nieuwsgierig zijn nodigt ons uit om de momenten dat een organisatie leeft en sprankelt op te zoeken en te koesteren zodat de levensgevende krachten kunnen groeien. De vijf experimenten laten prachtige verhalen en prikkelende interventies zien die smaken naar meer. Laten we aandacht geven aan deze momenten van hoop voor een dienstbare overheid die de samenleving ondersteunt.